Bir önceki yazımızda captcha kullanımını anlatacağımızı belirtmiştik. Hal böyle iken Captcha yı bir gazetecilik klasiği ( 5N 1K Ne? Ne Zaman? Nerede? Niye? Nasıl? Kim? ) şeklinde aktaralım dedik.
Captcha nedir?
Captcha (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart) yani insan davranışları ile bilgisayar davranışlarının birbirinden ayırt edilmesidir. Captcha Carnegie Mellon Üniversitesi tarafından geliştirilmiş ve gelişmesine devam edilmekte olan bir projedir. İnsan, gördüğü nesneyi daha önce aynısını gördüğü yada yapısını öğrenmiş olduğu nesneye olan benzerliğini gözeterek tanımlar. Örneğin bir kurşunkalem ile dolmakalem in benzerliğini işlevselliği temel biçemi üzerinden her ikisinde birer kalem olduğunu farkına varamayacağımız bir süratle algılarız. Ancak mevcut bilgisayarlar insanların düşünme ve algılama algoritmasina (insanın algı ve düşünme üzerine olan yetisi bütün araştırma ve ar-ge lere rağmen sırlarla doludur) sahip değildir. Bilgisayarlar bir nesneyi görsel anlamda ayırt edebilmek için elde ettiği dijital görüntüyü bir takım algoritmalardan geçirmeli incelemeli ve belirli bir hata payı ile belirli bir tahmin yapabilmektedir. Captcha bu farkı kullanarak insanı ve bilgisayarı ayırt eden bir projedir.
Captcha ne zaman ortaya çıktı?
Captcha tekniğini ilk kez 1997 tarihinde Alta-Vista kullanmıştır. O tarihlerin en populer arama motorlarından birisi olan Alta-Vista internet kullanıcılarının kendi sitelerini indexleme isteğini aldığı URL ekleme formunda (bir benzerini görmek için Google Add Url sayfasına bakabilirsiniz) ki spam adresleri engellemek için captcha tekniğini kullanmıştır. Andrei Broder ' in yazdığı method basit bir görsel üreten ve bunu servisten yararlanacak olan kişiye sorması ile gerçekleşmiştir. Bu sayede Alta-Vista %95 gibi bir oran ile spam iletileri engellemeyi başarmıştır. Daha sonra Yahoo Chat sayfalarındaki spam iletileri engellemek için kullanmış ve böylece kullanım yaygınlaşmıştır. Daha fazla bilgi isterseniz bu bölüm için yararlandığım kaynağa bakabilirsiniz.
Captcha nerede kullanılır?
Aslında Captcha nın kısa bir tarihini aktarırken captcha nın daha çok internet sayfalarındaki web formlarında kullanıldığını, bu formlara gerçekleştirilen saldırıları engellemek için yapıldığını farketmişsinizdir. O yüzden bu soruyu nerede kullanılır değilde nerede kullanılmalı ve kullanılabilir şeklinde sormak daha iyi olur. Şayet web sitenizin üye kayıt formu ve ya üyelik gerektirmeyen ücretsiz / ücretli bir servisiniz var ise bu servisinizi ya da üye kayıt formunuzu dolduranın insan ya da bilgisayar olduğunu anlamak için kullanabilirsiniz. Bunun dışında servisinizi kullanan kişiyi bir kullanıcı doğrulama işleminden geçirdikten sonra gösterilecek formlarda ya da servisler de captcha kullanmak ise gereksiz bir tercih olur.
Captcha yı nasıl kullanabilirim?
Bu yazımızın çok uzun olduğunun farkındayım o yüzden burada bir tutorial (eğitsel) den ziyade internetin geniş kaynaklarına yönlendirmeyi uygun görüyorum. Bir başka yazı dizimizde Captcha kullanımını yazmayı düşünüyorum. Web sitenizi geliştirmekte olduğunuz dile göre (php,asp,.net,jsp,ruby vs) Captcha kullanımını kolaylayan bir çok kaynak vardır.
Web sitenizi
ASP ile geliştiriyorsanız Captcha ASP Script , ASP Security Image Generator den yararlanabilirsiniz.
PHP ile geliştiriyorsanız PHP Captcha Class, PHP Captcha Tutorial ve PHP Captcha dan yararlanabilirsiniz.
.NET için CaptchaImage , CaptchaControl mevcut
JAVA ve veya JSP için Capcha library si olarak SimpleCaptcha sizi gayet tatmin edecektir
Captcha yı niye kullanayım?
İnternette tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi iyi niyetli insanlar yanında kötü niyetli insanlarda var. Şayet üzerine düşerek ürettiğiniz ortaya koyduğunuz web sitenizin kötü niyetli kişiler tarafından bazı amaçlar uğruna hoş olmayan sonuçlar ile karşılaşmak istemiyor iseniz böyle bir önlemi almanızda fayda vardır.
Captcha yı kimler kullanır?
Sanırım gazeteciliğe en fazla bu kadar katlanabileceğim :) Ehil olan web sitesini en azından belirli bir aşamada korumak isteyen , eli kod yazan hemen herkes kullanabilir.
